Start Foundation
Terugblik 2019
Terugblik onder een donker gesternte
Door Jos Verhoeven
Directeur Start Foundation
Eind januari 2020 ging Jos Verhoeven voor twee maanden naar Nieuw-Zeeland. Even losraken van dagelijkse besognes en uitpuilende agenda’s. Zijn retourvlucht was een expeditie naar een universum waar inmiddels het coronavirus heerste. Inclusief een bestaanscrisis die het hart van de maatschappij raakt. “De impact zal enorm zijn, ook voor ons. Hoe we daarmee om moeten gaan, is nu nog nauwelijks aan te geven.”

Goodwill
Dat laat onverlet dat 2019 voor de maatschappelijk ontwikkelaar uit Eindhoven om andere redenen óók een spannend jaar was. Start Foundation lanceerde in maart Open Hiring op de Nederlandse arbeidsmarkt. Basisidee is dat een werkzoekende zonder cv of sollicitatiebrief bij een bedrijf aan de gang gaat. Je meldt je als kandidaat voor een openstaande vacature en als er een plek vrijkomt, kun je beginnen. Motivatie geeft de doorslag, niet iemands achtergrond of arbeidsverleden. Open Hiring is een speerpunt van Start Foundation voor de langere termijn. Het concept trok een massa publiciteit en werd door betrokkenen en het bedrijfsleven op de voet gevolgd.

In zijn terugblik staan twee observaties voor Verhoeven centraal. “In kwalitatief opzicht zijn we tevreden. We slaagden erin Open Hiring op de kalender te krijgen, hebben veel goodwill gekweekt, én bij een aantal voorbeeldbedrijven kunnen vaststellen dat het werkt en een prima toevoeging op bestaande instrumenten op de arbeidsmarkt is. De angst dat voor Open Hiring banen te weinig interesse was, bleek ongegrond. Bij MamaLoes, dat de primeur had, liep het storm. Kwantitatief haalden we onze doelen niet in 2019. We wilden met Open Hiring bij tien bedrijven aan de slag. Dat zijn er zes geworden. Je merkt dat bij werkgevers soms koudwatervrees leeft om met zo’n traject te beginnen. Bovendien duurde de aanloop langer dan we dachten. Maar we hebben laten zien dat Open Hiring kán werken in Nederland.” Een teleurstelling was wel dat Greyston Bakery uit New York (het bedrijf dat de filosofie van Open Hiring bedacht en in praktijk bracht) in weerwil van eerdere bedoelingen tóch afzag van een vestiging in Rotterdam. “Het zou de eerste buiten de VS zijn, en een mooi vlaggenschip. Maar Greyston moest eerst orde op zaken stellen in de VS. Ook lagen de investeringskosten hoger dan tevoren ingeschat werd.”

Pioniersgeest
Een andere hoeksteen is de parallelle arbeidsmarkt; werk creëren voor mensen die langdurig aan de zijlijn staan. Dat kan door maatschappelijk waardevolle activiteiten om te zetten in betaalde banen. In de zorg, rondom een actueel onderwerp als duurzaamheid of in het sociale domein. Dit pad bleek in 2019 niet zonder doornen; met gemengde gevoelens kijkt Verhoeven daarom terug op de bereikte prestaties. “Groningen en Lelystad pakten de handschoen wél op, maar een aantal andere gemeenten haakte af. Er leeft op veel stadhuizen enthousiasme voor het idee, maar ook angst voor het ongewisse. We moesten daarnaast tegen het negatieve imago van de vroegere melkertbaan opboksen, terwijl de maatschappelijke baan die ons voor ogen staat, toch écht iets anders is. Ik had iets meer bestuurlijke moed verwacht.”  

Verhoeven trof in ‘de metropool van het Noorden’ en in de polders van Flevoland wel de ‘pioniersgeest’ aan waar de parallelle arbeidsmarkt (PA) om vraagt. “Groningen staat op het punt om te starten met een experiment met de basisbaan en wil dat samen met ons uitbreiden. In Lelystad is het Werkbedrijf begonnen om mensen in de bijstand de functie van buurtconciërge te geven. Er zijn méér veelbelovende initiatieven. In Tilburg vond in november de Challenge Nieuw Werk plaats, die een aantal ideeën opleverde voor de parallelle arbeidsmarkt. Die worden nu uitgewerkt tot concrete bedrijfsplannen. En we hebben vorig jaar met Cedris, waarin de vroegere SW-bedrijven zich hebben verenigd, rond de tafel gezeten om via dat circuit PA-bedrijven op te gaan zetten. We willen leden van Cedris uitdagen met nieuwe businessmodellen te komen.”

Wapenfeiten
Start Foundation maakt zich sinds enkele jaren in het bijzonder sterk voor (ex-)gedetineerden en ouderen, twee groepen die op de arbeidsmarkt vaak achter het net vissen. Ook hier was het beeld wisselend. “Bij de eerste categorie hebben we gemerkt dat alleen een focus op werk niet het gewenste effect oplevert. Wonen is voor ex-delinquenten ook een belangrijk thema; op dat punt loopt het vaak mis. We hadden in 2019 het plan om in Rotterdam een geschikt pand te kopen waar we huisvesting en werk wilden combineren voor deze doelgroep. We waren bereid ver te gaan, maar uiteindelijk kregen we toch geen medewerking van de instanties. Wat betekent dat we terug zijn bij af. We trachten nu stakeholders te vinden die met ons zo’n project van de grond willen tillen. In ons eentje lukt dat niet.” Er waren ook wapenfeiten op dit terrein. “De Heilige Boontjes in Rotterdam, die we steunen, doen het nog steeds goed. Evenals het uitzendbureau voor ex-gedetineerden CurrentWerkt, waar we ook bij betrokken zijn. Er is vaak iets speciaals nodig om deze groep werkzoekenden perspectief te geven. Ik denk bijvoorbeeld dat Open Hiring juist voor hen een interessante optie vormt.” Ook ouderen staan onverminderd hoog op de prioriteitenlijst. “Daar zien we positieve ontwikkelingen bij ondernemingen die met SF zijn gelieerd. Van de 300 werknemers van Taxi Korthout in Tilburg is 70 procent boven de vijftig. Het cateringbedrijf Tante Tosti in Amsterdam biedt eveneens voornamelijk werkgelegenheid aan ouderen. Ook Talent for Service met zijn Ambacht Academie doet het prima. Evenals Energiebox in Utrecht, dat oudere werkzoekenden omschoolt tot energieadviseur en ze dan een baan geeft. Dat blijkt een succes, want het bedrijf heeft inmiddels drie vestigingen.”

Afscheid
Een markant moment in 2019 was het afscheid van Han Noten als bestuursvoorzitter en de benoeming van Staf Depla als zijn opvolger. “Noten’s vertrek is het einde van een tijdperk”, vindt Verhoeven. “Hij heeft SF wat radicaler gemaakt in de tien jaar dat hij in het bestuur zat. Vaker dan voorheen hanteerden we de sloophamer. Daar schrok hij nooit voor terug. Dat was mooi om te zien. Doe wat nodig is, al het andere is triviaal, zei hij altijd.” Een vooruitblik op het komende jaar is balanceren op een evenwichtsbalk, vanwege de coronapandemie. Die gaat hoe dan ook een diep spoor trekken. “In de VS stijgt de werkloosheid momenteel naar recordhoogte. Ook hier zal een fors groeiend aantal mensen zijn baan verliezen. Voor Open Hiring zal het een flinke klap zijn. We wilden in 2020 pilots bij tachtig bedrijven. Dat gaan we niet redden. Voor de korte termijn geldt: hoe kunnen we bedrijven in onze portefeuille extra steunen om door de problemen te komen? Maar ik zie ook weer kansen. Zoals de plotselinge herwaardering van bepaalde beroepen. Beroepen waar ook kansen liggen voor de mensen waar wij ons sterk voor maken. Hoe kunnen we dat stevig op het podium zetten? En ik hoop dat we gaan nadenken over hoe we ons systeem hebben georganiseerd. De enorme kwetsbaarheid van bepaalde flexwerkers. Die lange productieketens, het massaal outsourcen van allerlei werk, wat levert het ons per saldo op? Kunnen we dat niet beter hier houden, en laten doen door mensen met weinig kansen? Een stevige verbouwing start met slopen.”  
 
Start Foundation
Klokgebouw 188
5617 AB Eindhoven
t.040 246 18 50
 
info@startfoundation.nl
www.startfoundation.nl
Volg ons:
Facebook   Twitter   Linkedin